Bir kez daha, ikincil hasar olma riskini taşıyanlar dünyanın yoksulları. Ukrayna’da savaş şiddetlenirken, Orta Doğu’daki, Orta Asya’daki ve Afrika’nın büyük bölümündeki en yoksun insanlar, gıda fiyatları arttıkça ve bulunabilirliği azaldıkça çapraz ateşe tutulacaklar.
2021’de neredeyse 700 milyon insan veya dünya nüfusunun yüzde 9’u – bunların yaklaşık üçte ikisi Sahra altı Afrika’da – Dünya Bankası’nın aşırı yoksulluk tanımı olan günde 1,90 doların altında yaşıyordu. Gıda fiyatlarındaki herhangi bir önemli artış, milyonlarca kişinin daha bu kategoriye düşmesine neden olabilir.
Standard & Poor’s tarafından hazırlanan bir rapor, gıda krizinin 2024’e kadar ve muhtemelen daha sonrasına kadar süreceğini tahmin ediyor. Sosyal istikrarı, ekonomik büyümeyi ve ülke notlarını etkileyebileceği konusunda uyarıyor. Uluslararası Kurtarma Komitesi, dünyayı, çoğunlukla Afrika Boynuzu, Sahel, Afganistan ve Yemen’de olmak üzere 47 milyon daha fazla insanın akut açlığa itilebileceği yaklaşmakta olan bir “açlık serpintisi” konusunda uyardı.
Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinden önce, iki ülke ayrı ayrı veya ikili olarak buğday, mısır, kolza tohumu, ayçiçeği tohumu ve ayçiçek yağı ihracatçıları arasında ilk üç sıradaydı. Birlikte, ticareti yapılan tüm gıda kalorilerinin yüzde 12’sini oluşturuyorlardı. Rusya en büyük gübre üreticisidir. Artan enerji maliyetleri her şeyi etkiliyor.
Gana’da enflasyon yüzde 25’i dürterek satın alma gücünü tüketiyor. Nijerya’da merkez bankası faiz oranlarını 150 baz puan yükselterek piyasaları şaşırttı. Bu hafta Kenya, tedarik zincirindeki bozulmayı ve artan emtia fiyatlarını gerekçe göstererek, neredeyse yedi yıldır ilk kez faiz oranlarını artırdı.
Önümüzdeki sorunu sezmek için özellikle paranoyak bir lider gerekmez. Pek çoğu, 2010 yılında Tunuslu bir sebze satıcısının kendini yakmasıyla en azından sembolik olarak başlayan Arap baharının kökenlerini hatırlıyor. 2007 ve 2008 yıllarında artan gıda fiyatları dünya çapında isyanlara yol açtı. Uzun süredir diktatör Ömer El Beşir’i 2019’da iktidardan süpüren Sudanlı protestoları, satın alınamayan günlük ekmekler tetikledi.
Liderler aciliyeti hissederler. Senegal Devlet Başkanı ve Afrika Birliği Başkanı Macky Sall, bu hafta Moskova’ya seyahat edeceğini duyurdu. Muhtemelen orada, Rusya’nın 20 milyon ton buğdayın Ukrayna’dan çıkışını engelleyen Karadeniz’deki Odesa limanını abluka altına almasının sonuçları hakkında Vladimir Putin’e dilekçe verecek. İyi şanslar.
Bu sefaletin temel nedeni, yaptırımlar değil, Putin’in işgalidir. Yine de batı, Sall’ın Rus bankalarına uygulanan yaptırımların Rusya’dan tahıl ve gübre satın almayı imkansız değilse de zorlaştırdığına dair şikayetini ciddiye almalı. Bir AB yetkilisi, yaptırım rejiminde bir “aksaklık” olduğunu kabul etti. Sabitlenmelidir.
Uzun vadede, birçok ülkenin – özellikle kentsel nüfusun en hızlı arttığı Afrika’da – gıda güvenliği konusunda daha fazla düşünmesi gerekiyor. 2003 Maputo Deklarasyonu, Afrika devlet başkanlarının bütçe tahsislerinin en az yüzde 10’unu tarıma ayırmalarını taahhüt etti. Çok azı yaklaştı.
Pek çok hükümet, yerel verimi artırmak için ciddi çaba sarf etmek yerine, huzursuz kentsel nüfusu gıda ithalatıyla yatıştırmaya çalıştı. Afrika, Kenya ve Güney Afrika dahil birkaç ülke dışında, kıtada çok az yetiştirilse de, buğdayın en hızlı büyüyen tüketicisi.
Yerel olarak üretilen mahsuller daha fazla dikkat gerektirir. Afrika Boynuzu’nda eski bir Etiyopya tahılı olan teff’in yaygın kullanımı buna iyi bir örnektir. Daha yaygın olarak yenebilecek diğer mahsuller arasında, batı ve orta Afrika’da yetiştirilen ve ekmek haline getirilebilen manyok yer alır. Hükümetlerin ayrıca toprak erozyonu ile mücadele etmesi ve genetiği değiştirilmiş mahsulleri yeniden gözden geçirmesi gerekiyor.
Gıdanın yanı sıra pek çok ülke gübre ithalatına da bağımlı. Afrika’da Fas, birkaç büyük üreticiden biridir. Mozambik, Tanzanya, Fildişi Sahili, Senegal ve Moritanya gibi büyük gaz rezervlerine sahip ülkeler, öncelikli olarak yerli bir gübre endüstrisi geliştirmeli.
Nijerya’da işadamı Aliko Dangote bunun mümkün olduğunu gösterdi. Bu yıl, Lagos’un hemen dışında yılda 3 milyon ton üre üretme kapasitesine sahip bir gübre fabrikasını açarak dünyanın en büyükleri arasında yer aldı. CNN’ye gübresinin ABD, Brezilya, Meksika ve Hindistan’a gönderildiğini ve değerli döviz kazandığını söyledi. Ancak Dangote’un gübresi aynı zamanda daha yüksek mahsul verimi için yerel bir baskının temeli olmalıdır.
Hükümetler aç kentsel nüfusları için endişelenmekte haklılar. Çözüm, çiftçilerine daha fazla ilgi göstermektir.
Kaynak : https://www.ft.com/content/f41a1804-ba14-47fb-bdec-0a715a6ba4b2